Domowe sposoby na ból haluksa mogą realnie złagodzić odczuwane przez nas dolegliwości, które często utrudniają nam normalne funkcjonowanie. Te początkowo niepozorne deformacje w obrębie stopy mogą z czasem powodować ogromny dyskomfort, z którym można sobie jednak poradzić korzystając z bardzo prostych często metod. Co na haluksy może nam zatem przynieść oczekiwaną ulgę? Oto najpopularniejsze, sprawdzone sposoby na samodzielne leczenie haluksów.
Czy można samodzielnie leczyć bolące haluksy? Domowe sposoby sprawdzone przez medycynę i naturalne metody naszych babć
Haluksy to dość powszechny problem, z którym zmagają się przede wszystkim kobiety. Deformacje tego typu rozwijają się jednak bardzo powoli. Właśnie dlatego wczesne podjęcie działań zmierzających do zatrzymania postępu zmian może przynieść świetne rezultaty. Warto więc o to zadbać zwłaszcza, że w przypadku takich deformacji jak haluksy, domowe sposoby leczenia przynoszą bardzo dobre rezultaty.
Dlatego też w naszym artykule zebraliśmy wszystkie najważniejsze i najskuteczniejsze metody, dzięki którym samodzielnie możemy zniwelować objawy haluksów. W pierwszej części przedstawiamy sposoby, które zostały przebadane klinicznie. Potwierdzono zatem naukowo ich pozytywny wpływ na zmniejszenie dolegliwości bólowych wywoływanych przez haluksy. Jednak to co interesuje nas najbardziej – potwierdzono także częściową korekcję krzywizny palucha koślawego.
Druga część artykułu opisuje natomiast naturalne sposoby na walkę z haluksami, które nie doczekały się stosownych badań klinicznych. Jednak powodzeniem są stosowane od pokoleń. Ich popularność oraz ilość pochlebnych opinii odnośnie ich stosowania dają więc powody, aby wierzyć, iż mogą one przynieść naprawdę dobre rezultaty.
Zatem jak domowymi sposobami zlikwidować haluksy? Do wyboru mamy co najmniej 15 metod radzenia sobie z objawami tej deformacji, które warto wypróbować.
1. Zachowanie odpowiedniej wagi
Nasze stopy każdego dnia radzą sobie z ogromnymi obciążeniami, dzięki czemu możemy swobodnie się poruszać. Każdy zbędny kilogram sprawia jednak, że nacisk na stopę staje się jeszcze większy. Wpływa to szczególnie mocno na stawy poszczególnych palców, w których może dojść do rozwoju stanu zapalnego lub deformacji, takich jak właśnie haluksy. Dlatego też nadwaga jest czynnikiem, który może wpłynąć na znaczący postęp haluksów [1].
W związku z tym, dobry sposób na haluksy to między innymi trzymanie się zdrowej i zbilansowanej diety, która pozwala wzmocnić stawy i kości. Aby osiągnąć taki efekt musimy się upewnić, że w naszym jadłospisie znajdzie się miejsce na składniki zawierające duże ilości wapnia, witaminy D, kwasów omega-3, białka oraz witaminy C. Nie można też zapomnieć o właściwym nawadnianiu organizmu, dlatego należy spożywać co najmniej 2 l wody każdego dnia.
Chcąc zadbać o prawidłową wagę ciała nie możemy również zapomnieć o regularnej aktywności fizycznej. Najlepiej takiej, która nie obciąża dodatkowo stawów i samych stóp, dlatego warto pomyśleć np. o pływaniu lub jeździe na rowerze. Pojawia się również pytanie, jak wygląda kwestia haluksy a bieganie? Jeśli zauważymy, że na naszych stopach zaczynają się pojawiać pierwsze objawy tego schorzenia powinniśmy zdecydowanie ograniczyć ten rodzaj wysiłku fizycznego. Może on bowiem powodować dodatkowy nacisk o zbyt dużej sile. Alternatywnym rozwiązaniem jest zastosowanie specjalnej wkładki, która pomoże amortyzować powstający nacisk.
2. Używanie separatorów między palcowych
Przeprowadzone badania jasno wskazują na to, że akcesoria tego typu faktycznie mogą mieć pozytywny wpływ na niwelowanie objawów towarzyszącym haluksom [2] . Jak się okazuje, taki separator palców to inteligentne rozwiązanie, dzięki któremu możliwe jest złagodzenie bólu wywołanego przez deformację [3]. Większość tego typu produktów jest wyposażona w żelową lub silikonową opaskę. Osłania ona wystającą kość i tym samym chroni ją między innymi przed ocieraniem się o powierzchnię butów. Dobrej jakości separator na haluksy jest praktycznie niewyczuwalny, dlatego bez problemu można go nosić cały dzień w dowolnym obuwiu.
Tutaj zawsze pada pytanie czy pomaga on także w korekcji koślawego palucha? Separatory wymuszają prawidłowe ułożenie palucha, dzięki czemu ich stosowanie może wpływać na zmniejszenie kąta jego odchylenia w kierunku pozostałych palców [4].
3. Szersze, dobrze dopasowane obuwie
Obuwie odgrywa bardzo ważną rolę w profilaktyce haluksów i może być czynnikiem ryzyka wpływającym na deformację [5]. Natomiast jego dobór jest kluczowy w sytuacji, gdy deformacja już się pojawi. Dlatego też, wybierając buty musimy się upewnić, iż są one wygodne i nie powodują żadnego dyskomfortu, gdy się w nich poruszamy. Buty na szeroką stopę z haluksami nie mogą jej uciskać w żadnym miejscu, a zwłaszcza w jej przedniej części. Ciągłe ściśnięcie palców i ich układanie się w nienaturalnej pozycji, a także zbyt duże obciążenie przedniej części stopy (np. w szpilkach) nie tylko nie jest komfortowe, ale przede wszystkim sprzyja rozwojowi deformacji m.in. w postaci haluksów.
Palce stóp muszą mieć odpowiednio dużo miejsca do tego, aby swobodnie się poruszać. Dzięki temu nie ocierają się o siebie oraz o powierzchnię butów, a dodatkowo ogranicza to również tworzenie się bolesnych odcisków. Stawiajmy więc na buty o szerszych czubkach oraz wykonane z miękkich i elastycznych materiałów, przez co cholewka dopasuje się do kształtu stopy.
W przypadku większych zmian kostnych konieczny może być zakup obuwia o pół rozmiaru większego, aby powierzchnia butów nie urażała haluksa. Pamiętajmy też, aby na zakupy wybierać się raczej późnym popołudniem lub nawet wieczorem. W ciągu dnia nasze stopy w naturalny sposób puchną, w związku z tym stają się nieco większe. Jeśli więc nie chcemy kupić zbyt ciasnych butów, nie przymierzajmy ich rano.
Więcej informacji w artykule -> Jak dobrać odpowiednie buty na haluksy i dlaczego jest to takie ważne?
4. Polepszenie wsparcia łuku stopy
Aby nasze stopy pozostawały w dobrej kondycji niezmiernie ważne jest to, aby nacisk na stopę rozkładał się równomiernie. Dzięki temu, poszczególne kości i stawy nie są nadmierne obciążane, a zatem nie są narażone na rozwój deformacji, takich jak haluksy [6]. Prawidłowy rozkład nacisku zapewnia nam między innymi mocny łuk poprzeczny stopy, który wymaga odpowiedniego wsparcia. Gdy go brakuje, rozwój zmian kostnych jest szybszy, a te już istniejące powodują dokuczliwe dolegliwości bólowe.
Jeśli więc naszym problemem jest bolący haluks, domowe sposoby na walkę z nim powinny obejmować również dobór odpowiednich wkładek do butów, zwłaszcza gdy mamy też płaskostopie. Takie specjalistyczne akcesoria pozwalają unieść łuk stopy i go podeprzeć, dzięki czemu ciężar wywierany na stopę jest rozkładany w prawidłowy sposób. To z kolei sprawia, że dolegliwości bólowe się zmniejszają, a rozwój deformacji może zostać znacząco ograniczony [7].
Pamiętajmy jednak, że takie wkładki muszą zostać precyzyjnie dobrane zarówno do samej stopy, jak i do obuwia, w którym z nich korzystamy. Dlatego warto w tym przypadku skorzystać z usług fachowca. Dobrze jest również zadbać o prawidłowe podparcie łuku stopy w zaciszu domowym. W tym celu zwykłe kapcie powinniśmy zamienić na przykład na sandały ze specjalnymi wzmocnieniami właśnie w okolicy łuku stopy.
5. Ćwiczenia wzmacniające stopy
Zarówno w profilaktyce haluksów, jak i w sytuacji, kiedy zmiany kostne i objawy z nimi związane już się pojawiły, ćwiczenia na wzmocnienie mięśni stóp oraz ścięgien przynoszą zaskakująco dobre rezultaty [8]. To między innymi one odpowiadają za prawidłowe wsparcie łuku stopy oraz rozłożenie nacisku na nią. Jeśli więc zadbamy o właściwe wzmocnienie stopy, powstrzymamy rozwój deformacji i zminimalizujemy odczuwany ból.
Regularnie wykonując ćwiczenia na haluksy poprawiamy rozciągnięcie mięśni i ścięgien, a także niwelujemy zesztywnienie stawów, co może w pewnym stopniu wpłynąć na korekcję kąta skrzywienia palucha.
Jaki trening warto zatem wykonywać każdego dnia, aby zniwelować objawy haluksów?
Pierwsze ćwiczenie to rozciąganie palców, które wykonujemy siedząc. Unosimy wszystkie palce do góry i rozstawiamy je możliwie jak najszerzej na boki, tak by duży palec był skierowany na zewnątrz, a reszta palców w drugą stronę. Wytrzymujemy w tej pozycji sekundę, rozluźniamy palce, po czym powtarzamy ćwiczenie. Wykonujemy 3 serie po 20-30 powtórzeń.
W drugim ćwiczeniu na paluch koślawy wykorzystamy specjalną taśmę do ćwiczeń. Siadamy wygodnie, zakładamy końce taśmy na duże palce obydwu stóp i rozstawiamy je, by taśma się naciągnęła. Następnie na zmianę rozciągamy taśmę jeszcze bardziej i rozluźniamy. Początkowo ćwiczenie wykonujemy przez ok. 3 minuty i stopniowo zwiększamy jego intensywność.
Bardzo dobry domowy sposób na haluksy, a raczej na jeden z objawów jaki wywołują, to zapewnienie naszym stopom odpowiedniego odpoczynku. U osób zmagających się z tym schorzeniem bardzo często pojawia się opuchlizna, która w niektórych przypadkach wręcz uniemożliwia poruszanie się. Warto więc położyć się ze stopami uniesionymi powyżej poziomu serca, aby poprawić krążenie krwi i tym samym zniwelować obrzęk.
Po gotowy zestaw zajrzyj tutaj -> Najlepsze ćwiczenia na haluksy, które szybko przyniosą ulgę
6. Skarpetki na haluksy
Jeśli dokuczają nam haluksy, dobór odpowiednich skarpetek również może mieć ogromne znaczenie dla naszego komfortu. Przede wszystkim pomagają one zmniejszać tarcie pomiędzy wystającą kością a powierzchnią buta. Dlatego też raczej powinniśmy zrezygnować ze skarpetek wykonanych głównie z bawełny, która niestety może powodować obtarcia. Z tego powodu najlepiej jest też wybierać skarpety bezszwowe. Niektórzy polecają stosowanie przy haluksach skarpet uciskowych, które w pewien sposób mogą wpływać na łagodzenie objawów tego schorzenia. W tym przypadku należy jednak uważać, gdyż ograniczają one przepływ krwi w poszczególnych częściach kończyn.
7. Osłona haluksów przy użyciu plastrów
Haluksy to postępująca deformacja stawu i kości, która z czasem znacząco się powiększa. Wystająca z tego powodu kość w końcu staje się na tyle duża, że powoduje mocne i bolesne otarcia naskórka w związku z ocieraniem się jej o powierzchnię buta. Co więcej, na stopie znacznie częściej pojawiają się również odciski oraz modzele, które powodują dokuczliwy ból. W związku z tym, warto zaopatrzyć się w odpowiednie osłonki na haluksy, dzięki którym unikniemy takich dolegliwości lub zminimalizujemy te już istniejące. Tym bardziej, że mogą być one bardzo uciążliwe. Plastry na haluksy często stają się więc rozwiązaniem, które pozwala osobom z tym problemem poruszać się swobodnie bez bólu.
8. Rośliny i zioła na haluksy
Nie od dziś wiadomo, że wiele roślin ma moc leczniczą, która dodatkowo została potwierdzona odpowiednimi badaniami. Leczenie naturalne nie powinno być zatem dla nikogo nowością. Istnieje szereg roślin, które wykazują działanie przeciwbólowe oraz wspomagają leczenie stanów zapalnych występujących w różnych obszarach układu kostno-mięśniowego. Zawarte w nich składniki wpływają dobroczynnie na pracę poszczególnych części naszego ciała, dlatego warto się nimi wspomóc w sytuacji, gdy rozważamy jak się pozbyć haluksów i ich objawów. Na które rośliny powinniśmy w tym przypadku zwrócić szczególną uwagę?
Żywokost rośnie niemalże na całym świecie, ale ta pospolita roślina zawiera w sobie mnóstwo cennych składników takich jak alantoina, saponiny, garbniki czy cholina. W przypadku takiego schorzenia jak haluksy, leczenie domowe żywokostem pozwala ograniczyć związane z nimi dolegliwości bólowe, stany zapalne oraz obrzęk [9]. Co więcej, roślina ta wpływa także na szybszą regenerację zniszczonych kości oraz skóry. Najlepiej jest wykonać okłady ze świeżego korzenia żywokostu startego na tarce. Dostępne są także gotowe maści na bazie tej rośliny, które można nabyć w aptekach i sklepach zielarskich.
Korzeń imbiru to kolejna roślina, której dobroczynne właściwości dla naszego zdrowia są dość dobrze znane. Zawarte w nim bogactwo witamin, składników mineralnych oraz olejków eterycznych i żywic sprawia, że imbir wykazuje między innymi działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne [10]. U osób z haluksami imbir może zatem ograniczyć dolegliwości bólowe stawów i wspomóc leczenie stanów zapalnych, ale także zniwelować powstały w obrębie haluksów obrzęk. Starty korzeń imbiru możemy dodać do mocno ciepłej wody, a następnie moczyć w niej stopy.
Kurkuma wyróżnia się wieloma właściwościami leczniczymi [11], które można wykorzystać również u osób walczących z haluksami. Roślina ta wykazuje silne działanie przeciwbólowe oraz przeciwzapalne. Jednym ze sposobów jej wykorzystania może być domowa maść na haluksy, do przygotowania której potrzebujemy jedynie pół łyżeczki mielonej kurkumy oraz jednej łyżki oliwy z oliwek. Po dokładnym zmieszaniu ze sobą tych składników, należy nałożyć maść na haluksy i odczekać ok. 20 minut, a następnie spłukać ją zimną wodą. Taki zabieg powtarzamy 2 razy dziennie.
9. Soda na haluksy
Soda oczyszczona ma wiele właściwości, z których korzystamy na co dzień. Jak się okazuje może ona również wspomóc naszą walkę z haluksami. Sporo mówi się o przeciwzapalnych właściwościach tej substancji, ale działa ona również przeciwbólowo, przynosząc pacjentom ulgę i przywracając im komfort jakiego potrzebują. 1 łyżeczkę sody wystarczy rozpuścić w misce z ciepłą wodą i moczyć w niej stopy. Ale możemy również przygotować okłady z sody o podobnym działaniu. W tym celu pół łyżeczki sody mieszamy z niewielką ilością wody, tak by powstała gęsta pasta. Następnie nakładamy ją na haluksy i owijamy bandażem, pozostawiając go na co najmniej kilka godzin lub tak długo jak to możliwe.
Wiele mówi się ostatnio również o skuteczności stosowania roztworu sody i wapnia w formie zastrzyków, które mogą być nadzieją na lepsze leczenie haluksów [12]. Wydaje się, że ich wykorzystanie przynosi bardzo dobre rezultaty, jednak nie przeprowadzono jeszcze odpowiednich badań klinicznych, dzięki którym ich stosowanie stałoby się powszechne.
10. Liść laurowy
Liść laurowy to roślina, która posiada wiele właściwości leczniczych [13]. Bardzo często stosuje się liście laurowe na ostrogi, ale mogą one również przynieść ulgę osobom zmagającym się z haluksami i ich objawami. Przede wszystkim wykazują one działanie przeciwbólowe oraz przeciwzapalne. Choć brak jest jeszcze odpowiednich badań klinicznych na ludziach, do tej pory udało się jednak przeprowadzić badania na szczurach i myszach, których wyniki zdają się potwierdzać pozytywny wpływ liści laurowych na leczenie stanów zapalnych [14].
W jaki sposób można zatem wykorzystać liść laurowy na haluksy? Na przykład w postaci olejku, którym smarujemy miejsce powstania zmian kostnych. Aby przygotować taki olej potrzebujemy 30 g suszonych albo świeżyć liści laurowych oraz 250 ml oliwy z oliwek. Liście umieszczamy w szklanym pojemniku (np. w butelce lub słoiku) i zalewamy je oliwą. Szczelnie zamknięty pojemnik odstawiamy w ciemne miejsce na ok. 14 dni, co jakiś czas nim potrząsając. Po tym czasie przecedzamy olej, który jest gotowy do użytku.
Inną formą korzystania z właściwości tej wyjątkowej rośliny jest nalewka z liści laurowych. Przepis na nią jest wyjątkowo prosty, gdyż potrzebujemy jedynie 50 g świeżych liści laurowych oraz 500 ml 60% alkoholu. Liście myjemy i siekamy, a następnie umieszczamy w słoiku, do którego wlewamy również alkohol. Mocno zakręcamy słoik i odstawiamy w ciemne miejsce na 2 tygodnie, po czym odcedzamy nalewkę i przelewamy do butelki.
11. Jodyna na haluksy
Jodyna znana jest chyba każdemu jako środek bakteriobójczy, stosowany przy opatrywaniu ran [15]. Omawiając jednak domowe sposoby na haluksy jodyna również znajduje się na liście substancji, które mogą być pomocne w zwalczaniu tego schorzenia. Okazuje się bowiem, że może ona skutecznie zmniejszyć ból i obrzęk pojawiające się w obrębie palucha koślawego oraz stawu. W większości przypadków jednak na haluksy stosuje się różne mieszanki na bazie jodyny właśnie, które mogą być pomocne w walce z tym schorzeniem.
Do jodyny najczęściej dodawany jest amoniak. Taka mieszanka ma zmiękczać kości i stawy, przez co możliwe staje się zniwelowanie stanu zapalnego oraz związanych z nim bólu i obrzęku. Niektórzy pacjenci twierdzą nawet, że zastosowana na wczesnym etapie rozwoju haluksów kuracja, pozwala na całkowite ich zniwelowanie. Jodynę z amoniakiem należy wymieszać w proporcji 1:1, a następnie nanosić cienką warstwę mikstury na haluks każdego wieczora. Powtarzamy to przez 2 tygodnie bez przerwy, a następnie robimy sobie 2 tygodnie przerwy i ponawiamy kurację.
Zastosowanie jodyny z aspiryną pozwala zatrzymać rozwój zmian i złagodzić stan zapalny. Taka mieszanka może też zredukować zaczerwienienie i podrażnienie naskórka oraz zapobiec powstawaniu odcisków. Do jej przygotowania potrzebna jest 1 łyżka stołowa jodyny oraz 3 tabletki aspiryny. Tabletki rozgniatamy i mieszamy z jodyną aż powstanie pasta. Następnie nakładamy miksturę na haluksy i owijamy je bandażem na kilka godzin. Taki zabieg powtarzamy każdego dnia.
Dobre efekty może także zapewnić nam jodyna i kamfora na haluksy. Kamfora wykazuje bowiem działanie znieczulające oraz przeciwzapalne. Warto więc połączyć ze sobą te dwie substancje i smarować nimi same haluksy oraz ich okolice, aby uzyskać najlepsze rezultaty.
12. Ocet jabłkowy na haluksy
Ocet jabłkowy ma działanie odkażające i zmiękczające, a do tego poprawia pracę układu krążenia. Może zatem nie tylko zniwelować dolegliwości bólowe, ale także poprawić wygląd stopy i zmniejszyć obrzęk spowodowany haluksem [16]. Najczęściej stosowane są okłady z octu jabłkowego. Aby je wykonać należy zamoczyć kromkę chleba w occie, przyłożyć ją do deformacji na stopie, a następnie owinąć ją gazą lub bandażem i pozostawić na całą noc. Zabiega należy powtarzać codziennie.
13. Okłady z lodu
Wraz z rozwojem stanu zapalnego często nasilają się także dolegliwości bólowe oraz obrzęk. W takiej sytuacji pomocne mogą okazać się zimne okłady na bolące haluksy, które świetnie niwelują również opuchliznę. Należy jednak dodać, że nie jest to metoda potwierdzona. Głównie ze względu na fakt, iż w rzeczywistości nie leczy objawów powodowanych przez chorobę, ale jedynie je maskuje. Może jednak przynieść nam ulgę, której w danym momencie potrzebujemy.
Zatem jak przygotować takie okłady na haluksy? Jest to bardzo proste, gdyż wystarczy pokruszony lód umieścić na ściereczce lub cienkim ręczniku. Owinięty nim lód przykładamy następnie na haluks na około 5-10 minut. Następnie robimy sobie przerwę i powtarzamy zabieg jeszcze 2 razy. Takie okłady możemy stosować kiedy tylko objawy się nasilą. Uważajmy jedynie na odmrożenia, dlatego nie przesadzajmy z czasem przykładania lodu do stopy.
14. Masaż na haluksy
Nieodpowiednio dobrane obuwie, nieprawidłowe podparcie łuku stopy oraz nierównomiernie rozłożony nacisk na nią – to tylko kilka elementów, które przyczyniają się do powstawania ogromnych napięć w obszarze stopy. To natomiast może powodować ból oraz prowadzić do pogłębiania się deformacji. Niektórzy twierdzą, że w takich sytuacjach doskonale sprawdza się joga na haluksy. Kiedy jednak zastanawiamy się jakie domowe sposoby na haluksy zastosować, masaż stóp może okazać się nieco łatwiejszym rozwiązaniem.
W masażu możemy wykorzystać samodzielnie wykonany olejek lawendowy, który ma właściwości łagodzące ból oraz stany zapalne. Potrzebna jest nam do tego oliwa z oliwek oraz kilka suszonych liści lawendy. Mieszankę delikatnie podgrzewamy, następnie przecedzamy i umieszczamy olejek w szklanym pojemniku. W takim przypadku świetnie sprawdza się też olej rycynowy na haluksy, który wykazuje działanie przeciwbólowe.
Jak zatem wykonać masaż tego typu? Powinien on trwać co najmniej trzy minuty, ale nie powinniśmy się śpieszyć. Wykonując okrężne ruchy uciskamy każdy z palców w trzech miejscach. Zatem u nasady palca, w stawie oraz na płytce paznokciowej. Od palców powoli przenosimy się następnie w stronę pięty i docieramy aż do samej kostki. Pamiętajmy, że taki masaż nie powinien powodować bólu. Omijajmy również wszelkie obszary na stopie, gdzie występują zranienia i otarcia.
15. Moczenie nóg
Po całym dniu w ruchu nasze stopy zdecydowanie zasługują na chwilę relaksu. A moczenie stóp w ciepłej wodzie ma na nie działanie kojące i odprężające. Taka kąpiel z dodatkiem odpowiednich składników nie tylko zmiękcza i oczyszcza skórę, ale także ma działanie bakteriobójcze oraz przeciwbólowe i przeciwobrzękowe. Choć podobnie jak w przypadku okładów na stopy, taki sposób na haluksy jedynie maskuje ich objawy. Chociaż może nie uda się nim zwalczyć przyczyny, to naszym stopom z pewnością przypadnie do gustu.
Jeśli chodzi o moczenie stóp z dodatkami, najlepiej sprawdzić się może sól Epsom na paluch koślawy. Posiada ona właściwości, dzięki którym przede wszystkim zniwelujemy stan zapalny w okolicy stawu oraz towarzyszący mu ból. Rewelacyjnie wpłynie również dokuczliwy obrzęk. Przygotowanie takiej kąpieli jest banalnie proste. Do miski z ciepłą wodą wsypujemy 2-4 łyżki soli i moczymy w niej stopy przez 15 minut. Zabieg najlepiej jest powtarzać 2 razy dziennie.
Źródła badań i literatura
- [1] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/acr.22391
- [2] https://meridian.allenpress.com/japma/article/108/6/478/9928/Foot-Mobilization-and-Exercise-Program-Combined
- [3] https://journals.sagepub.com/doi/10.1080/03093640701669074
- [4] https://www.jstage.jst.go.jp/article/jpts/27/4/27_jpts-2014-658/_article
- [5] https://academic.oup.com/biomedgerontology/article/71/12/1682/2513750
- [6] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0966636218301085?via%3Dihub
- [7] https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0309364613518229
- [8] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1466853X18301032?via%3Dihub
- [9] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ptr.4612
- [10] https://www.mdpi.com/2072-6643/12/1/157
- [11] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29722036/
- [12] https://bmcmusculoskeletdisord.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12891-015-0568-4
- [13] https://www.mdpi.com/1420-3049/22/6/930
- [14] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ptr.1197
- [15] https://www.liebertpub.com/doi/10.1089/thy.2012.0579
- [16] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1785201/