Palce młotkowate | Objawy i przyczyny. Czy można go prostować?

Palce młotkowate na ludzkiej stopie

Palce młotkowate to dość często występująca deformacja w obrębie stopy, która początkowo może wydawać się niegroźna. Pacjentom przeszkadza wówczas jedynie nieestetyczne zniekształcenie palców, przez co niechętnie odsłaniają oni swoje stopy. Należy jednak mieć świadomość tego, iż nie podejmując żadnych działań zmierzających do zatrzymania rozwoju takich zmian, narażamy się na poważne problemy zdrowotne, które mogą utrudniać lub nawet uniemożliwiać nam normalne funkcjonowanie. Jak zatem rozpoznać młotkowate palce u nóg i w jaki sposób z nimi walczyć? Oto najważniejsze informacje na ten temat.

Spis treści:

  1. Palce młotkowate – co to schorzenie oznacza dla zdrowia naszej stopy?
  2. Jak rozpoznać objawy palców młotkowatych?
  3. Przyczyny powstawania palca młotkowatego i najważniejsze czynniki ryzyka
  4. Diagnozowanie i podstawowe badania
  5. Jak leczyć palce młotkowate?
  6. Leczenie zachowawcze. Jak prostować palec młotkowaty bez operacji?
  7. Inwazyjne zabiegi i leczenie operacyjne
  8. Co można robić, aby zapobiegać potencjalnej deformacji?

Co to jest palec młotkowaty? Które palce są najbardziej narażone?

Palce młotkowate to deformacja, w której dochodzi do przykurczu zgięciowego palców stóp w stawie międzypaliczkowym bliższym (gdy zmiana występuje w stawie międzypaliczkowym dalszym są to natomiast młoteczkowate palce) oraz do przeprostu w obrębie stawu środstopno-palcowego. Takie zniekształcenie jest zwykle związane z problemami w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni, ścięgien i więzadeł, których zadaniem jest utrzymywanie palca w wyprostowanej pozycji [1]. Deformacja ta najczęściej dotyczy drugiego palca stopy, ponieważ jest on najdłuższy.

Anatomiczny przekrój palca młotkowatego u stopy i dłoni

Schorzenie to początkowo ma formę łagodnej deformacji, która z czasem postępuje. Nienaturalne zgięcie stopniowo wywołuje coraz większy nacisk na palec, co prowadzi do różnorodnych problemów. Początkowo zniekształcony palec jest raczej elastyczny, da się nim poruszać i może, ale nie musi boleć. Wówczas możliwe jest zastosowanie nieinwazyjnych metod, dzięki którym ból jest złagodzony, a zmiany zostają zatrzymane. Jeśli jednak zaniedbamy taką deformację, palec może stać się zupełnie sztywny i konieczne będzie podjęcie leczenia chirurgicznego.

Bardzo rzadko zdarzają się również przypadki, gdy występuje palec młotkowaty ręki, czy raczej dłoni, ale jest to zwykle wynikiem urazu.

Jak rozpoznać palce młotkowate? Objawy deformacji są widoczne gołym okiem

Objawy towarzyszące temu schorzeniu są dość charakterystyczne, więc łatwo jest je rozpoznać. Krzywe palce u nóg nie tylko wyglądają nieestetycznie, ale przede wszystkim powodują dyskomfort podczas zakładania obuwia i chodzenia. Deformacje tego typu mogą być również przyczyną bólu, który występuje zarówno przy poruszaniu się, jak i próbach prostowania czy naciągania palca [2]. Dolegliwości towarzyszące palcom młotkowatym mogą zatem skutecznie utrudnić nam normalne funkcjonowanie.

Objawy najczęściej występujące u osób z palcami młotkowatymi to:

  • charakterystyczne wygięcie palca ku dołowi;
  • ból i drażliwość podczas dotyku;
  • odciski, modzele lub znaczne zgrubienie tkanki skórnej (miękkie lub twarde) w obrębie samego palca. Również te między palcami lub dookoła nich (wynika to z nienaturalnego zgięcia palca oraz ciągłego obcierania o powierzchnię buta);
  • zaczerwienienie palca;
  • delikatny obrzęk w obrębie palca;
  • możliwe pieczenie oraz rozwój stanu zapalnego;
  • problem z rozciąganiem stopy i poruszaniem palcami w stanach zaawansowanych.

Od czego się robią palce młotkowate? Przyczyny powstawania i czynniki ryzyka

Od czego powstają palce młotkowate? Przyczyny i etymologia deformacji

W przypadku takiego schorzenia jak palec młotkowy, powstawanie deformacji jest ściśle związane z występowaniem zaburzeń w ruchu stawami palca [3]. Jeśli utrzymują się one przez dłuższy czas dochodzi do zniekształceń, które nie tylko brzydko wyglądają, ale w dłuższej perspektywie prowadzą do problemów zdrowotnych. Jakie są zatem najczęstsze przyczyny powstawania takich zaburzeń? Może to być:

  • nieodpowiednie obuwie – źle dobrane buty u dzieci i dorosłych to jedna z bardzo częstych przyczyn problemów ze stopami. Palce młotkowate mogą się rozwinąć zwłaszcza u osób, które noszą zbyt ciasne obuwie, przede wszystkim w ich przedniej części. Bardzo wąskie czubki butów sprawiają, że wymuszamy nienaturalne ułożenie palców, które są ze sobą ściśnięte. Deformacjom sprzyja też zbyt twarda cholewka czy źle wyregulowane klamry/sznurówki, które nie dają stopie możliwości poruszania się w naturalny sposób oraz powodują dodatkowy nacisk;
  • uraz palca – może tutaj chodzić o delikatne uszkodzenie, takie jak otarcie, ale także o ranę otwartą czy nawet złamania w obrębie palca, w którym również może rozwinąć się stan zapalny. Wszystko to sprzyja powstaniu deformacji w postaci palca młotkowatego;
  • niestabilność mięśni, ścięgien i więzadeł – nieprawidłowa równowaga pomiędzy tymi strukturami może powodować przykurcz palca. Dlatego też, przyczyną występowania palca młotkowatego jest też zbyt wysoki łuk stopy.

Czynniki ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia

Tak jak w przypadku każdego innego schorzenia w obrębie stóp, istnieją pewne czynniki ryzyka, które mogą nas predysponować do rozwoju palca młotkowatego [4]. Prawdopodobieństwo wystąpienia tej deformacji może zwiększać między innymi:

  • wiek – podobnie jak w przypadku innych deformacji w obrębie stóp (np. haluksów) wraz z wiekiem zwiększa się prawdopodobieństwo rozwoju palca młotkowatego;
  • płeć – kobiety są znacznie bardziej narażone na wystąpienie tego schorzenia, co może wynikać między innymi z rodzaju obuwia, które regularnie noszą (np. wysokie obcasy, buty z wąskimi czubkami);
  • genetyka – predyspozycje do rozwoju palców młotkowatych możemy odziedziczyć po naszych rodzicach czy dziadkach;
  • niektóre choroby – nasza stopa staje się bardziej podatna na deformacje, gdy chorujemy na takie schorzenia jak chociażby cukrzyca lub reumatoidalne zapalenie stawów.

Diagnozowanie i badania

Zniekształcenia jakie powoduje palec młotkowaty są bardzo charakterystyczne i dostrzegalne gołym okiem. Dlatego też, do postawienia diagnozy zwykle wystarcza już obraz kliniczny. Podczas badania fizykalnego lekarz między innymi ocenia budowę i funkcjonowanie stopy, a także dolegliwości bólowe powodowane deformacją. U pacjentów, u których diagnozowany jest młotkowaty palec wykonuje się także prześwietlenie RTG, którego analiza pozwala ocenić stopień zaawansowania choroby, ale także wykluczyć ewentualne zmiany kostne w obrębie stawów palca.

Jak leczyć palec młotkowaty? Leczenie zachowawcze i chirurgiczne

Jak leczyć palec młotkowaty? Leczenie zachowawcze, ortezy i ćwiczenia wzmacniające

Istnieje wiele różnorodnych metod leczenia palca młotkowatego [5]. Wszystko zależy w tym przypadku od stopnia zaawansowania deformacji oraz towarzyszących jej objawów. Jeśli nie odczuwamy bólu, a zniekształcenie nie utrudnia nam codziennego funkcjonowania zwykle możliwe jest zastosowanie leczenia zachowawczego. Kiedy jednak schorzenie to powoduje zbyt duży dyskomfort konieczna może okazać się interwencja chirurgiczna. Jeśli więc zastanawiamy się jak prostować takie zniekształcenie, rozwiązanie jest kwestią bardzo indywidualną.

Najlepiej wyleczyć słabo rozwinięty palec młotkowaty. Jak prostować deformację na początku schorzenia?

Gdy deformacja nie jest jeszcze zaawansowana, nie czujemy dotkliwego bólu, a sam palec jest elastyczny, przez co można go naciągać i w jakimś stopniu nim poruszać, u pacjenta stosowane jest leczenie zachowawcze. Pozwala ono zniwelować odczuwany dyskomfort, zatrzymuje rozwój deformacji, ale także może w pewnym stopniu ją skorygować. Jakie metody można zatem zastosować w początkowych etapach schorzenia?

1. Odpowiednie obuwie

Podobnie jak w przypadku wszystkich problemów zdrowotnych w obrębie stopy, dobór odpowiedniego obuwia to podstawa. W jakie buty na haluksy i palce młotkowate powinniśmy się zatem zaopatrzyć? Przede wszystkim powinno być to obuwie na płaskiej podeszwie lub ewentualnie niewielkim obcasie (maksymalnie 3 cm). Dobrze też, gdy podeszwa jest gruba i elastyczna. Niezwykle ważne jest to, aby buty miały też szerokie noski, dzięki czemu palce stóp nie są w nich ściśnięte w nienaturalnej pozycji. Warto poszukać również obuwia posiadającego dodatkowe zagłębienie na palce, które zapewni im odpowiednio dużo miejsca na swobodne poruszanie się.

Czasem jednak wygodne buty to nie wszystko. Ważnym elementem, w który powinniśmy je wyposażyć mogą być również wkładki ortopedyczne. Dzięki temu, iż wymuszają one inne niż zwykle ułożenie stopy, zmienia się również rozłożenie nacisku ciężaru ciała na nią [6]. Wykorzystując zatem takie specjalne wkładki na palce młotkowate może odciążyć stopę w miejscu, w którym występuje deformacja.

2. Plastry na odciski

Zniekształcenie palca i jego nienaturalna pozycja sprawiają, że w jego obrębie często powstają obtarcia, podrażnienia czy nawet odciski i modzele. Jeśli problem narasta, dyskomfort odczuwany przez pacjenta podczas poruszania się, ból i deformacja również stają się większe. Dlatego warto stosować specjalne plastry, które osłonią wrażliwe miejsce i uchronią nas tym samym przed nieprzyjemnymi objawami. Plastry te z reguły zawierają przede wszystkim kwas salicylowy, ale nie powinno być go zbyt dużo, aby nie powodował podrażnień. Pamiętajmy też, by nie zakładać plastrów na mocno podrażnioną lub uszkodzoną skórę.

W sprzedaży dostępne są też ochronne nakładki na krzywe palce, które są bardzo wygodne. One również mogą skutecznie osłonić wrażliwą część palca młotkowatego.

3. Orteza na palec młotkowaty

Obecnie w sprzedaży znajdują się zarówno profesjonalne ortezy, które są przepisywane pacjentom przez lekarzy, jak i te dostępne bez recepty, które możemy nabyć sami w specjalistycznych sklepach. Ich zadaniem jest wymuszenie prawidłowej pozycji palca, dzięki czemu można zminimalizować objawy palca młotkowatego, delikatnie skorygować deformację oraz zatrzymać jej dalszy postęp [7].

Pacjenci mogą korzystać z dwóch typów ortez. Pierwsze z nich to silikonowe kliny wkładane między palce. Dzięki nim możliwe jest oddzielenie nachodzących na siebie palców, a także ich przesunięcie do prawidłowej pozycji. Drugi typ ortez to specjalna opaska na palec oraz szyna, które wymuszają odpowiednie ułożenie stopy, powstrzymujące rozwój zniekształcenia. Takie wkładki prostujące palce młotkowate są wykonane z przyjaznych materiałów. Dodatkowo ich noszenie nie powoduje dyskomfortu, dzięki czemu możemy z nich swobodnie korzystać w ciągu dnia.

4. Ćwiczenia na palec młotkowaty

W przypadku tego schorzenia wykonuje się przede wszystkim ćwiczenia rozciągające ścięgna i mięśnie, dzięki czemu poprawia się ruchomość przykurczonych palców [8]. Co więcej, w ten sposób można również zmniejszyć przykurcz zginaczy oraz ścięgien prostowników w palcu młotkowatym. Ważne jest również wzmacnianie struktur samego palca oraz całej stopy. Ich niestabilność i brak równowagi może bowiem wpływać na pogłębianie się deformacji. Dlatego warto dbać o mocne stopy, by zatrzymać postęp choroby.

Bardzo proste ćwiczenie to na przykład podnoszenie z podłogi różnych małych przedmiotów przy pomocy palców stóp. Może być to chociażby długopis, gumka do mazania czy małe ozdobne kulki. Inne ćwiczenie polega natomiast na unoszeniu i opuszczaniu palców, jednocześnie starając się je rozciągać w przeciwnych kierunkach.

Leczenie operacyjne w przypadku bardziej zaawansowanej deformacji

Leczenie operacyjne stosowane jest przede wszystkim u pacjentów, u których występuje zaawansowana deformacja oraz nasilenie objawów z nią związanych. W przypadku takiego schorzenia jak palec młotkowaty operacja jest więc zwykle ostatecznością, gdy pacjentowi dokucza dotkliwy ból, ma problemy z chodzeniem lub nie jest w stanie zginać palca.

Istnieją różne metody chirurgicznego leczenia palca młotkowatego. Wszystko zależy w tym przypadku od rodzaju i stopnia zaawansowania deformacji u konkretnego pacjenta [9]. Chirurg może między innymi zmienić pozycję palca, aby przywrócić mu jego prawidłową oś, ale także usunąć nadmierną ilość zdeformowanej struktury zastępując ją implantami. W trakcie zabiegu możliwe jest również wyrównanie ścięgna, które utrudnia poprawne ułożenie palca. W zależności od rozległości takiej operacji palca młotkowatego, cena zabiegu może się wahać od 1,5 tysiąca do nawet 15 tysięcy złotych.

Po operacji nie jest konieczna hospitalizacja, ale stopa zazwyczaj zostaje umieszczona w specjalnym bucie ortopedycznym, który należy nosić przez ok. 6 tygodni. Niezbędna jest także odpowiednia rehabilitacja pod okiem fizjoterapeuty. O tym kiedy należy ją rozpocząć decyduje lekarza.

Pojawia się tutaj jeszcze jedno pytanie – ile trwa rekonwalescencja po zabiegu na palec młotkowaty? Jest to kwestia dość indywidualna, ale w większości przypadków pacjenci wracają do formy po około 3 miesiącach.

Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć. Kiedy zadbać o profilaktykę?

Odpowiednia profilaktyka palca młotkowatego to zdecydowanie lepsze rozwiązanie niż późniejsza konieczność leczenia już istniejących zmian. Zwłaszcza jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka, powinniśmy podjąć pewne działania zapobiegające temu schorzeniu odpowiednio wcześnie.

Przede wszystkim należy starać się chodzić w prawidłowo dobranym obuwiu, które zapewni naszym stopom pełen komfort. Oprócz tego, musimy pamiętać, aby pozwolić naszym stopom na odpoczynek. W ciągu dnia warto ściągać co jakiś czas buty, a wieczorami możemy kłaść się na kwadrans z nogami uniesionymi do góry oraz moczyć stopy w ciepłej wodzie z olejkami eterycznymi. Dobrze jest też regularnie wykonywać ćwiczenia wzmacniające mięśnie i ścięgna, zwłaszcza gdy mamy słabe palce.

Podsumowanie

Palce młotkowate rozwijają się dość niepostrzeżenie, jednak z pewnością zauważymy zmiany zachodzące w wyglądzie naszej stopy. W takiej sytuacji powinniśmy jak najszybciej zastosować leczenie zachowawcze lub nawet skonsultować się z lekarzem, który doradzi nam co robić. Jeśli jednak zmiany okażą się zbyt zaawansowane, nie bójmy się operacji, która może skutecznie przywrócić nam komfort życia.

Źródła badań i literatura

  • [1] https://pmj.bmj.com/content/6/68/130
  • [2] https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0268003309001089
  • [3] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/856521/
  • [4] https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0074364
  • [5] https://online.boneandjoint.org.uk/doi/full/10.1302/2058-5241.1.160017
  • [6] https://journals.lww.com/acsm-msse/Fulltext/1999/07001/Shoe_inserts_and_orthotics_for_sport_and_physical.3.aspx
  • [7] https://meridian.allenpress.com/japma/article-abstract/94/3/246/156190/Effect-of-Orthotic-Therapy-on-Claw-Toe?redirectedFrom=fulltext
  • [8] https://www.e-arm.org/journal/view.php?doi=10.5535/arm.2019.43.6.662
  • [9] https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0891842212000481

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

× three = 3